La Congrégation des Sœurs Arméniennes de l’Immaculée Conception fut fondée à Constantinople le 5 juin 1847.
Son fondateur, Antoine – Bédros IX Hasounian, Catholicos- Patriarche de l’Eglise Arménienne Catholique et premier Cardinal Arménien de l’Eglise Universelle, décida, durant la période de 1840, de construire la Congrégation des Vierges Croyantes » pour qu’elle se dévoue à la vie monastique et apostolique. Son principal but fut d’élever les jeunes filles de la nation Arménienne en particulier celles qui appartenaient à la classe pauvre. Ce plan ayant un bon but et étant utile à la nation se réalisa par la coopération de Mère Hadji -Andonian qui, dès son adolescence, a vécu une vie spirituelle et bénévole et étant « une nonne du couvent » et s’occupa de l’éducation des enfants pauvres. Le 9 décembre 1847 , Mère et quatre sœurs firent vœu à Dieu la d’obéissance , bon sens et pauvreté avec l’engagement dans la vie apostolique. C’est ainsi qu’a pris naissance » La Maison de la Sainte Vierge » qui était la congrégation des Sœurs Arméniennes de l’Immaculée Conception dont le principal but était d’enseigner et instruire l’âme et l’esprit de la jeune fille arménienne par les valeurs chrétiennes , humaines et nationales.
La congrégation fut connue et établie régulièrement par la bulle Arménienne Catholique Patriarcale du 5 juin 1847 et par la bulle pontificale du 11 juin 1932. La Congrégation était sujet Sa Sainteté le Pape de Rome.
D’abord, la Maison Centrale fut une maison très modeste et bâtie de bois. Après des années, la Maison Centrale et le noviciat seront bâtis à l’aide des efforts du Père fondateur, dans la rue Validé Cheoshmé de Pera. Ensuite , des institutions d’éducation seront bâties à Constantinople : école maternelle , primaire et aussi des écoles supérieures. Après Constantinople , le champ de la mission s’étendit vers l’Arménie occidentale et la Cilicie dans plus de vingt villes et villages.
Au début du vingtième siècle , la jeune fille était fière de son éducation nationale. Elle recevait la connaissance et la formation religieuse et morale pour être prête à la future maternité et être une véritable » Mère Arménienne « . Et ceci dura jusqu’à 1915.
Le grand crime eut lieu. Il a détruit amèrement la vie créative et prospère de l’Arménien ainsi que les couvents et les institutions actives des sœurs Arméniennes. Treize sœurs cénobites furent martyrisées et cinquante-cinq autres furent exilées.
Au matin de l’armistice, la Nonne Arménienne avait une responsabilité ardente : » garder les débris arméniens sauvés et être une mère qui prend soin des enfants arméniens qui étaient dépourvus de leurs familles.
En 1923, la Maison Centrale et le noviciat furent transportés vers une autre place, Rome , la ville éternelle. L’immeuble actuel de la Maison Centrale qui était l’aide bénévole des fondateurs de Malte et le fruit des guides arméniens catholiques et du sacrifice de nos sœurs , se trouve sur la colline Monte Verdi de Rome, dans la rue Vinceno Mont , No. 9. Il est devenu le nouveau berceau du comité général de la congrégation et le centre de l’organisation religieuse des nouvelles nominations qui bourgeonnent sur la base exilée mais toujours forte de la congrégation.
La réalité de la diaspora devait sans obstacle être aussi la réalité de la vie de la mission des Sœurs Arméniennes. Dans un esprit de protection des Arméniens , il était nécessaire de construire des écoles à côté des orphelinats et de forger le futur des générations exilées. Au Liban , en 1923, la base de l’école Hripsimiants existait déjà . Ensuite en Syrie, Egypte , Jordanie , Irak , Iran , France et autres lieux.
Sans doute , avec cet esprit , la nonne arménienne continua de marcher avec son peuple émigré et arriva jusqu’aux horizons lointains et inconnus comme les Etats-Unis pour sauver les jeunes générations de la nation Arménienne de la menace de la dégénération. En 1965, dans la ville de Philadelphie de la province de Pennsylvanie, elle bâtit la première école Arménienne. En 1980 et 1983 ,les écoles de Boston et Los Angeles lui succèdèrent.
En 1991, avec l’indépendance de notre patrie , le rêve des sœurs Arméniennes se réalisa. Le terrible tremblement de terre qui a eu lieu le 7 décembre fut était un vrai choc pour la conscience de la sœur Arménienne. Elle est présente à Sbitak , Gumri pour adoucir la souffrance irrémédiable de notre peuple.
En 1992, le premier couvent était une maison pauvre, froide et simple qui constituait le lieu de la mission des trois sœurs volontaires , dans la région d’Akhourian de l’Arménie du nord, à 20 km de Gumri, dans le village d’Arevig. De ce lieu obscur allait éclater la lumière de la foi et l’amour évangélique pour notre peuple qui était privé de la parole de Dieu depuis plus de 70 ans. C’était la renaissance de l’Arménien Chrétien. Après Arevig , Gumri et ensuite la région de Galinino, le village de Dashir avec ses campagnes et des bourgs ensuite Heshdia à l’étendue de Djavakhk avec ses villages deviennent les centres des activités chrétiennes , éducatives , humaines pour les sœurs . De grandes institutions bénévoles, en particulier l’Association Alliance Arménienne de l’église Arménienne Catholique de l’Europe occidentale, apportent leur support à la mission des sœurs. Actuellement , à Gumri dans la fondation, » Mère du Christ de l’Arménie » , de Robert Boghossian et fils depuis six ans comme des lieux de gymnase , école , autel et service social . Un grand nombre de pauvres orphelins et de jeunes filles reçoivent avec une formation scolaire et universitaire, une nouriture saine et une éducation religieuse , culturelle , artistique et humaine.
L’une des activités fondamentales et éducative de l’Arménie fut la réalisation du plan du projet de teois moin de camp de vacances de la saison d’été. A Dzaghgatsor , chaque année, jusqu’à 800 enfants pauvres des deux sexes seront fortifiés spirituellement et physiquement.
La Maison Centrale, à Rome , est le principal centre du comité général. La Mère Principale Générale avec quatre conseillères sont l’autorité légitime de la congrégation , régulièrement élues tous les six ans durant la réunion générale des élections de la congrégation. Le noviciat est le lieu de preparation des nouveaux membres où les candidates reçoivent une formation religieuse et scientifique sérieuse. La congrégation a aussi des centres préparatoires , des petits autels à Gumri et Alep.
A son prochain anniversaire ,la congrégation aura déjà 157 ans. Durant sa longue vie, tantôt fertile, tantôt desséchée, elle a marché droit, s’est débattue et a essayé de garder inaltérable l’esprit du Père fondateur qui était la fidélité à la volonté de Dieu qui se révèla par les règles sacrées et l’ordre des Mères Principales « . Dès le premier jour , le Père Fondateur a donné le livre des régulations avec le livre des prières à sa Congrégation comme une guide et un gardien . Il a écrit : » une congrégation ne peut durer si ses membres n’ont pas une loi pour la gérer régulièrement « .
La congrégation des Sœurs Arméniennes de l’Immaculée Conception porte l’un des plus beaux titres de la Sainte Vierge. Son plan général est de réaliser le plan de Dieu et de chercher seulement la gloire de Dieu « . Et son seul but est de servir les enfants du peuple Arménien en particulier ceux de la classe pauvre , par une éducation religieuse , morale et nationale.
L’idéal suprême et la force de la Nonne Arménienne sont l’amour envers Dieu et l’amour envers l’Eglise Arménienne et la Nation.
Անարատ Յղութեան Հայ Քոյրերու Միաբանութիւն՝ հիմնուած Կ. Պոլիս 5 Յունիս 1847-ին:
Հիմնադիրը՝ Անտոն-Պետրոս Թ. Հասունեան Կաթողիկոս-Պատրիարք Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ եւ առաջին հայազգի Կարդինալ Տիեզերական Եկեղեցւոյ, 1840-ականի շրջանին կը ծրագրէ հիմնել «Հաւատաւոր Կոյսերու» Միաբանութիւն մը, որ նուիրուի՝ վանական ու առաքելական կեանքի եւ որուն գլխաւոր նպատակն ըլլայ դաստիարակել Հայ Ազգին, ի մասնաւորի աղքատ դասակարգի աղջիկ զաւակները: Այս բարենպատակ ու ազգօգուտ ծրագիրը կ’իրականանայ գործակցութեամբ Մայր Սրբուհի Հաճի-Անտոնեանին, որ դեռատի տարիքէն ներանձնացեալ ու բարեսիրական կեանք վարած էր եւ իբրեւ «տան մայրապետ» զբաղած աղքատ փոքրիկներու կրթութեամբ: 9 Դեկտեմբեր 1847-ին Մայր Սրբուհին չորս նուիրեալ քոյրերով կ’ուխտեն Աստուծոյ՝ Հնազանդութիւն, Ողջախոհութիւն, Աղքատութիւն հանդերձ առաքելական կեանքի յանձնառութեամբ: Այսպէս սկիզբ կ’առնէ «Աստուածամօր Տունը»՝ Անարատ Յղութեան Հայ Քոյրերու Միաբանութիւնը, որուն գլխաւոր նպատակն էր՝ ուսուցանել եւ կրթել Հայ աղջկան միտքն ու հոգին քրիստոնէական, մարդկային ու ազգային արժէքներով:
Միաբանութիւնը կանոնապէս ճանչցուած ու հաստատուած է Հայ Կաթողիկէ Պատրիարքական Կոնդակով տրուած՝ 5 Յունիս 1847-ին, իսկ Քահանայապետական Կոնդակով՝11 Յունիս 1932-ին, Միաբանութիւնը ենթարկուած է Հռոմի Սրբազան Պապին, որպէս իր Գերագոյն Մեծաւորին:
Մայր Տունը՝ նախ շատ համեստ,փայտաշէն տնակ մը կ’ըլլայ. տարիներ ետք, Հիմնադիր Հօր ջանքերով կը կառուցուին Մայր Տունն ու Նորընծայարանը Բերայի Վալիտէ Զէօշմէ փողոցին վրայ: Յաջորդաբար Պոլսոյ մէջ կը հիմնուին կրթական օճախներ՝ մանկապարտէզ, նախակրթարան, մինչեւ բարձրագոյն վարժարաններ: Պոլսէն ետք առաքելութեան դաշտը կը տարածուի Արեւմտեան Հայաստանի եւ Կիլիկիոյ աւելի քան քսան քաղաքներու ու գիւղերու մէջ:
20-րդ դարու արշալոյսին, հայ աղջիկը հպարտ է իր տոհմային դաստիարակութեամբ: Լոյս, գիտութիւն կը ստանայ, կրօնական ու բարոյական արժէքներով կը կերտուի, ապագայ մայրութեան, ճշմարիտ «Հայ Մայր» ըլլալու կոչումին կը պատրաստուի: Սա կը տեւէ մինչեւ 1915:
Կը հասնի Մեծ Եղեռնը, որ դառնօրէն կը հարուածէ, կը քանդէ Հայուն ստեղծագործ, բարգաւաճ կեանքին հետ նաեւ վանքերն ու գործօն հաստատութիւնները՝ Հայ Քոյրերուն: Կը նահատակուին տասներեք միաբան քոյրեր, յիսունհինգ ուրիշներ կը տեղահանուին, կ’աքսորուին:
Զինադադարի վաղորդայնին, Հայ Մայրապետը հրատապ պատասխանատուութիւն մը ունի. «Տէր կանգնիլ՝ վերապրած հայ բեկորներուն, հոգատար մայր դառնալ՝ ծնողազուրկ հայ զաւակներուն»:
1923-ին Մայրավանքը եւ նորընծայարանը Պոլսէն կը փոխադրուին ապահով վայր, Հռոմ՝ յաւիտենական քաղաքը: Մայրավանքի այժմու շէնքը՝ բարեացակամ նպաստը Մալթայի Ասպետներու Հիմնարկին եւ արգասիքը՝ Հայ Կաթողիկէ Առաջնորդներուն եւ մեր Քոյրերուն զոհողութեան, Հռոմի Մոնթէվերտէ բլուրին վրայ, Վինչէնձօ Մոնթի փողոց, թիւ 9, կը դառնայ նոր օրրանը միաբանութեան Ընդհանուր Վարչութեան կրօնաւորական կազմաւորումի կեդրոնը՝նոր կոչումներու, որոնք կը վերընձիւղեն Միաբանութեան տարագրեալ բայց միշտ ամրակուռ բունը:
Սփիւռքեան իրականութիւնը պէտք էր անարգել դառնար նաեւ Հայ Քոյրերուն կեանքին եւ առաքելութեան իրականութիւնը: Հայապահպանումի անյողդողդ ոգիով՝ հարկ էր որբանոցներուն կից դպրոցներ կառուցանել ու դարբնել ապագան տարագիր սերունդներուն: Լիբանանի մէջ 1923-ին արդէն հիմը կը դրուի Հռիփսիմեանց Վարժարանին: Այնուհետեւ Սուրիա, Եգիպտոս, Յորդանան, Իրաք, Իրան, Ֆրանսա եւ այլ վայրեր:
Աներկբայ այս հոգիով, հայ մայրապետը կը շարունակէ քալել գաղթական իր ժողովուրդին հետ, կը հասնի մինչեւ հեռաւոր ու անծանօթ հորիզոններ՝ Միացեալ Նահանգներ, ուծացումի սպառնալիքէն փրկելու նորահաս սերունդները Հայ Ազգին: 1965-ին Փենսիլվանիա Նահանգին Ֆիլատելֆիա քաղաքի մէջ կը հիմնէ առաջին հայ վարժարանը: 1980-ին եւ 1983-ին կը յաջորդեն Պոսթոնի եւ Լոս-Անճելըսի վարժարանները:
1991-ին մեր Հայրենիքին անկախութեամբ կ’իրականանայ դարաւոր երազը Հայ Քոյրերուն: 1988-ի 7-ը Դեկտեմբերի ահաւոր երկրաշարժը՝ իսկական ահազանգ մը կ’ըլլայ Հայ Քրոջ խղճին: Ան անվարան հոն է՝ Սպիտակ, Կիւմրի ամոքելու ցաւատանջ մեր ժողովուրդին անդարմանելի վիշտը:
1992-ին, Հիւսիսային Հայաստանի Ախուրեանի շրջանին, իւմրիէն 20 քմ. հեռու, Արեւիկ գիւղին մէջ, աղքատիկ, ցուրտ ու անպաճոյճ տուն մը կ’ըլլայ առաջին վանքը, առաքելավայրը երեք կամաւոր քոյրերու: Անշուք այս վայրէն պիտի ճառագայթէր հաւատքի լոյս ու աւետարանական սէր՝ հայրենի մեր ժողովուրդին, որ աւելի քան 70 տարիներ Աստուծոյ Խօսքէն զուրկ մնացած էր: Քրիստոնեայ Հայուն վերածնունդն է: Արեւիկէն ետք, Կիւմրիի մէջ, ապա Կալինինոյի շրջանի՝ Տաշիր գիւղաքաղաքը, յարակից գիւղերով, աւաններով, յետոյ Ճաւախքի տարածքին Հեշտեան, իր տասնեակ գիւղերովը կը դառնան քոյրերուն համար քրիստոնէականի, կրթական, մարդասիրական գործունէութուններու կայաններ: Բարեսիրական մեծ Հաստատութիւններ, ի մասնաւորի Արեւմտեան Եւրոպայի Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ՝ Association Alliance Armenienne -ը զօրավիգ կը կանգնին քոյրերուն առաքելութեան: Ներկայիս, Կիւմրիի մէջ, «Տիրամայր Հայաստանի»՝ Ռոբերտ Պօղոսեան եւ Որդիներ Համալիրը, որպէս կրթարան, ուսումնարան, ընծայարան եւ ընկերային ծարայութեան վայր, արդէն կը գործէ վեց տարիներէ ի վեր: Մեծաթիւ կարօտեալ, որբ երեխաներ, աղջիկներ դպրոցական ու համալսարանական ծրագրին հետ կը ստանան առողջ սնունդ, կրօնական, մշակութային, գեղարուեստական ու մարդկային դաստիարակութիւն:
Հայաստանի հիմնական ու դաստիարակչական գործունէութիւններէն է՝ ամառնային եռամսեայ ճամբարային ծրագրին իրականացումը: Միայն Ծաղկաձորի մէջ, ամէն տարի մինչեւ 800 երկսեռ աղքատ երեխաներ հոգեպէս, ֆիզիքապէս կը կազդուրուին, կ’արժեւորուին:
Մայրավանքը Հռոմի մԷջ, գլխաւոր կայանն է Ընդհանուր Վարչութեան: Ընդհանուր Մեծաւորուհին չորս խորհրդականուհիներով օրինաւոր հեղինակութիւնն է Միաբանութեան, կանոնապէս ընտրուած ամէն վեցամեային Միաբանութեան Ընտրական Ընդհանուր Ժողովէն: նորընծայարանը՝ նոր անդամներու կազմաւորումի վայրը, ուր նոր թեկնածուներ կը ստանան կրօնաւորական եւ գիտական լուրջ պատրաստութիւն: Միաբանութիւնը ունի նաեւ նախապատրաստական կեդրոններ, փոքր ընծայարաններ՝ Կիւմրիի եւ Հալէպի մէջ:
3000-ամեակի այգաբացին, Միաբանութիւնը 157 տարիներ կը հաշուէ արդէն: Իր երկար, մերթ բեղուն, մերթ ազազուն կեանքին ընթացքին ան քալեց անշեղ, պայքարեցաւ ու ջանաց անայլայլ պահել Հիմնադիր Հօր լուսաշող հոգին, որ է՝ «Հաւատարմութիւն Աստուծոյ կամքին՝ որ կը յայտնուի Սուրբ Կանոններով եւ Մեծաւորուհիներու հրամանով»: Հիմնադիր Հայրը առաջին օրէն Աղօթամատեանին հետ Կանոնագիրքն ալ կը յանձնէ իր Միաբանութեան, որպէս ուղեցոյց ու պահապան: «Միաբանութիւն մը, կը գրէ ան, չի կրնար տեւողական ըլլալ՝ եթէ իր անդամները կանոնաւոր ու կարգաւորեալ կերպով կառավարելու համար պատճաշ օրէնք չունենայ»:
Անարատ Յղութեան Հայ Քոյրերու Միաբանութիւնը կը կրէ Աստուածամօր ամենագեղեցիկ մէկ տիտղոսը: Իր ընդհանուր վախճանն է. «Իրագործել Աստուծոյ ծրագիրը եւ փնտռել միայն աստուծոյ փառքը»: Իսկ առանձնայատուկ նպատակն է.«Ծառայել Հայ Ժողովուրդի զաւակներուն, բարոյական ու տոհմային դաստիարակութեամբ»:
Սէր՝ Աստուծոյ, Սէր Հայ Եկեղեցւոյ եւ Ազգին հանդէպ՝ Հայ մայրապետին եռեակ մղիչ ոյժն ու գերագոյն գաղափարականը: